10 Verslag Verantwoordingsorgaan

1. Bewaken van en invullen rol VO t.b.v. de invoering Wtp
Het pensioenfonds heeft in 2023 hard gewerkt aan de voorbereiding van de implementatie van de Wtp. Binnen de Regiegroep Pensioenakkoord vindt nauw overleg plaats tussen de sociale partners en het pensioenfonds om te komen tot een nieuwe pensioenregeling. Het pensioenfonds heeft periodiek overleg met TKP en AAM over de noodzakelijke aanpassingen in de pensioenadministratie en beleggingen teneinde aan de nieuwe Wtp-eisen te kunnen voldoen. Het bestuur heeft daarnaast stappen gezet om de risicohouding van actieve en inactieve deelnemers in kaart te brengen en op basis hiervan te komen tot een nieuw uitkerings-, beleggings- en solidariteitsbeleid. Een belangrijk en kritisch deelproject bij de invoering van de Wtp betreft datakwaliteit. Het bestuur en TKP hebben eerste stappen genomen voor het waarborgen van de datakwaliteit (bijvoorbeeld de opzet van een aparte werkgroep voor datakwaliteit en bijbehorende governance). Het VO benadrukt het belang van dit deelproject, aangezien na de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel het herstellen van onvolkomenheden in de data complex zal zijn.

Het VO wordt regelmatig bijgepraat door het bestuur over de voortgang en eventuele knelpunten en risico’s bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. De transitie is voor alle pensioenfondsen een complex proces. Deze complexiteit wordt versterkt door de grote financiële belangen van alle betrokken deelnemers (waarvoor een evenwichtige belangenafweging moet plaatsvinden), de afhankelijkheid van sociale partners, pensioenuitvoeringsorganisaties (bijvoorbeeld de noodzakelijke en ingrijpende aanpassingen in de ICT) en vermogensbeheerders alsmede de onzekerheid in de regelgeving door het volatiele politieke landschap. Ondanks deze factoren, is het VO van mening dat het bestuur betrokken en actief handelt om de transitie per 1 januari 2026 tot een goed resultaat te brengen voor alle betrokken belanghebbenden.   

Aanbevelingen

• Besteed voldoende aandacht aan transparante communicatie richting alle deelnemers over de inhoud en gevolgen van het nieuwe pensioenstelsel, de keuzes die de sociale partners hebben gemaakt (en wat dit betekent voor alle belanghebbenden) alsmede de vorderingen in de transitie.
• Analyseer tijdig de evenwichtigheid op totaalniveau voor de periode van 2024-2025 en bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel, waarbij rekening wordt gehouden met o.a. de volgende ontwikkelingen:
  • de verwachte toeslagen in de komende jaren;
  • het verwachte verloop van het premiedepot en de nog te ontvangen CDC (Collective Defined Contribution) premies;
  • de te vormen reserves bij de invoering van het nieuwe pensioenstelsel;
  • de compensatie voor de toekomstige afschaffing van de doorsneepremie;
  • de toeslagachterstand ten tijde van de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.
• Voer scenario-analyses uit om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op de potentiële effecten van de overgang naar het nieuwe stelsel.
• Blijf aandacht houden voor een goede uitvoerbaarheid van de nieuwe pensioenregeling bij de pensioenuitvoerders TKP en AAM en waarborg tijdig de datakwaliteit vóór de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.

2. Communicatie in algemene zin naar alle belanghebbenden
Het bestuur heeft in 2023 een nieuw reputatie-onderzoek laten uitvoeren. Uit de resultaten blijkt dat de reputatie- en communicatiescores van het pensioenfonds opnieuw gestegen zijn en dat deze hoger liggen dan de landelijke benchmark. De hoge scores zijn niet alleen te danken aan de goede (financiële) prestaties maar ook door adequaat communicatie- en relatiemanagement. Het VO ziet een duidelijke verbetering in het communicatiebeleid en -activiteiten (waaronder het gebruik van KPI’s om de effectiviteit van activiteiten en campagnes meetbaar te maken). Het VO is wel van mening dat de initiële communicatie over de toeslagen per 1 januari 2023 en 2024 duidelijker en meer empathisch richting alle belanghebbenden had kunnen plaatsvinden (dit is later door het bestuur alsnog aangepast). Kennis bij de geledingen wordt soms overschat, waardoor communicatie minder goed wordt ervaren dan beoogd. Het blijft een continu spanningsveld tussen enerzijds begrijpelijke communicatie en anderzijds (technisch) juiste en volledige communicatie. 

Aanbevelingen

• Geen

3. Beleggingsbeleid (inclusief MVB en impactbeleggen)
Het pensioenfonds heeft in 2023 een rendement behaald van 7,5% (2022: -24,5%). Na het bijzondere en turbulente jaar van 2022 heeft het rendement op de beleggingen zich duidelijk hersteld in 2023. Daarnaast bleef er ook in 2023 veel aandacht voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB). Het bestuur heeft het MVB-beleid in 2023 verder aangescherpt, bijvoorbeeld dat uiterlijk eind 2026 vijf procent van de beleggingen als impactbeleggingen aangemerkt kunnen worden. Het pensioenfonds behaalde in het afgelopen jaar een acceptabele 13^e plaats bij de jaarlijkse VBDO-benchmark [1].

[1] Dit is een jaarlijkse publicatie van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) over de prestaties van de top 50 Nederlandse pensioenfondsen op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen.  

Aanbevelingen

• Blijf nagaan in hoeverre het MVB-beleid in voldoende mate aansluit bij de wensen van de actieve en inactieve deelnemers. 
  

4. Managen uitbestedingsrelaties inclusief de beheersing van ICT-risico’s.
Het bestuur heeft in 2023 verschillende stappen genomen om de beheersing van de uitbestedings- en ICT-risico’s te verbeteren. De uitbestedings- en ICT-risico’s worden meegenomen in de integrale risicorapportage; daarnaast worden (vanwege de snellere ontwikkelingen) risico-analyses frequenter bijgewerkt. Voor het beoordelen van de belangrijkste uitbestedingsrelaties (TKP en AAM) wordt gebruik gemaakt van diverse assurance- en servicelevel rapportages; beide partners voldoen inmiddels aan de normering van DNB (58 Cobit controls).

Het fonds heeft diverse belangrijke stappen gezet ter verbetering van het uitbestedings- en ICT beleid, maar er zullen in de toekomst verdere verbeteringen nodig zijn. Dit omvat bijvoorbeeld het verkrijgen van voldoende ICT-kennis binnen het bestuursbureau, het updaten van het ICT-risico self-assessment en het waarborgen van een effectief werkend controleraamwerk voor uitbestedings-, ICT- en cyberrisico’s. Het kennisniveau binnen het bestuur op het gebied van ICT verdient echter ook nog steeds aandacht. Daarnaast merkt het VO op dat - vooral bij TKP en diens onderaannemers - veel capaciteit nodig is voor de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel, waardoor druk kan ontstaan op het beheersen van de dagelijkse operatiën en dientengevolge uitvoeringsrisico’s mogelijk minder goed beheerst worden.

Aanbevelingen

• Blijf voldoende aandacht besteden aan het versterken van de kennis en beheersingsmaatregelen van uitbestedings-, ICT- en cybersecurityrisico’s, bij zowel het pensioenfonds zelf als bij de belangrijkste uitbestedingspartners.

Uitvoeringskosten 2023
Op grond van art 115a lid 2 PW laatste volzin, dient het verslag van het VO ook een oordeel te bevatten over de gemaakte uitvoeringskosten. Het VO deelt de mening van het bestuur dat de kosten voor de uitvoering van de pensioenregeling in lijn zijn met de complexiteit van de pensioenregeling. De kosten liggen in 2023 en de komende jaren tijdelijk hoger door de invoering van de Wtp. De vermogensbeheerkosten zijn bij het pensioenfonds hoger dan bij andere pensioenfondsen. Dit wordt veroorzaakt door relatief veel actief beheerde beleggingen en een aantal complexe beleggingscategorieën zoals private equity en niet-beursgenoteerd vastgoed; het bestuur heeft de verwachting dat op termijn hier hogere rendementen tegenover zullen staan. Het VO constateert echter dat het rendement van het fonds in 2023 deels achterblijft ten opzichte van de benchmarks. Het VO is tenslotte van mening dat het bestuur in de beleidskeuzes voldoende aandacht heeft besteed aan de beheersing van de kosten voor de uitvoering van de pensioenregeling en voor het vermogensbeheer.

Amersfoort, 18 april 2024

J.A. van Dijk (voorzitter)
W. Belt-Berenbak (vanaf 16 januari 2024)
A.M. Graafland (tot 16 januari 2024)
L.H. van Hurck
H.F. Koster (tot 19 december 2023)
A.W. Nauta
E.P. Noorloos
J. Thorenaar (vanaf 19 december 2023)
W.E. Velding