10 Verslag Verantwoordingsorgaan

Het verantwoordingsorgaan (hierna VO) beoordeelt het door het bestuur van Stichting Pensioenfonds KPN (hierna bestuur) gevoerde beleid en de beleidskeuzes voor de toekomst. Uitgangspunt hierbij is de vraag of het bestuur bij de genomen besluiten op een evenwichtige wijze met de belangen van actieve deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever rekening heeft gehouden.

Het VO heeft het recht advies uit te brengen over verschillende onderwerpen, zoals:

• de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten;
• het communicatie- en voorlichtingsbeleid;
• het beloningsbeleid;
• de vorm en inrichting van het Intern Toezicht;
• het sluiten, wijzigen of beëindigen van een uitvoeringsovereenkomst;
• het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure.

Daarnaast heeft het VO het recht om een bindende voordracht te doen voor de (her)benoeming van niet-uitvoerend bestuurders alsmede een bindend advies uit te brengen bij ontslag van deze niet-uitvoerend bestuurders.

Het afgelopen jaar heeft het VO, buiten zijn interne overleggen, deelgenomen aan:

• het periodieke voortgangsoverleg met (vertegenwoordigers van) het bestuur, dagelijks bestuur en voorzitters van de bestuurscommissies;
• kennissessies over het nieuwe pensioenstelsel, maatschappelijk verantwoord beleggen en risicomanagement;
• de bestuursvergaderingen over o.a. het jaarverslag en het communicatieplan;
• de jaarlijkse interviewsessies met de bestuursleden per geleding, de certificerend actuaris, de accountant en het Intern Toezicht.

Het VO krijgt voldoende mogelijkheden om kennis te verwerven, o.a. door het volgen van externe trainingen. Het VO heeft toegang tot rapportages die opgesteld worden voor het pensioenfonds en, zij het enigszins vertraagd, in de notulen van bestuurs- en commissievergaderingen.

Het VO heeft in 2022 een zelfevaluatie uitgevoerd. Deze is begeleid door een externe facilitator. Deze zelfevaluatie heeft geleid tot het benoemen van een aantal aandachts- en verbeterpunten (bijvoorbeeld meer focus op de hoofdzaken en eigen taken beter verdelen over de verschillende bestuurscommissies) voor wat betreft de werkzaamheden en het functioneren van het VO. De resultaten zijn gedeeld met het bestuur. 

In 2022 is Lou van Hurck toegetreden als nieuw lid van het VO namens de gepensioneerden. Zoals beschreven in ons verslag over 2021, hebben de gepensioneerden nu drie zetels in het VO, waarmee recht wordt gedaan aan de eisen van de Pensioenwet en de statuten van het pensioenfonds. De werknemers en de werkgever hebben ieder twee zetels. Er waren in 2022 geen andere wijzigingen in de bezetting of samenstelling van het VO. 

Het VO heeft in maart 2022 een positief advies uitgebracht over het communicatiebeleid van het pensioenfonds over 2022. Het VO heeft in januari 2023 tevens – met daarbij een aantekening - een positief advies gegeven over het communicatiebeleid over 2023. De aantekening heeft betrekking op nog te ontvangen informatie over de ontwikkeling van de belangrijkste communicatie KPI’s. Als deze KPI’s zich naar tevredenheid ontwikkelen, komt deze aantekening te vervallen. Daarnaast heeft het VO in februari 2023 een positief advies uitgebracht over de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten voor de periode 2023-2025.

Het VO heeft met het bestuur de afspraak gemaakt dat het bestuur een schriftelijke en gemotiveerde terugkoppeling geeft over de genomen besluiten naar aanleiding van de adviezen en eventuele aanbevelingen van het VO.

Het jaar 2022 is in verschillende opzichten een bijzonder jaar geweest met grote macro-economische ontwikkelingen en onzekerheid.

Hoge inflatie en sterke rentestijging
Het jaar 2022 werd gekenmerkt door een uitzonderlijk hoge inflatie, die vooral gedreven werd door de sterk stijgende energieprijzen. De inflatie bedroeg in de periode september 2021 - september 2022 maar liefst 17,16%. Om deze inflatie te beteugelen, voerden de centrale banken verschillende renteverhogingen door, waardoor de rentetermijnstructuur een uitzonderlijk snelle stijging liet zien in 2022.

Forse waardedaling op beleggingsportefeuilles
In 2022 werden fors negatieve rendementen gerealiseerd op de beleggingsportefeuilles van vastrentende waarden, zakelijke waarden en – door de toegenomen rente – ook op de rentederivaten. Hoewel de rentestijging aanvankelijk leidde tot een toename van de dekkingsgraad, werd dit grotendeels tenietgedaan door de waardedaling van de beleggingsportefeuilles.

Hoge toeslag en toekenning van een inhaaltoeslag
Als gevolg van de hoge inflatie en als uitvloeisel van het bestaande toeslagenbeleid, heeft het bestuur in december 2022 besloten een hoge toeslag toe te kennen aan alle (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden (10,50% voor actieven en 11,82% voor inactieven). Dit is de hoogste toeslag die het pensioenfonds ooit heeft gegeven. Het bestuur heeft hierbij rekening gehouden met de gevolgen van deze toeslag op de beleidsdekkingsgraad, de ruimte voor mogelijk toekomstige toeslagen alsmede de buffers die nodig zijn bij overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Het VO spreekt ook zijn waardering uit over het feit dat het bestuur in 2022 een inhaaltoeslag heeft toegekend van 0,83% (dit betreft de eerste niet-gegeven toeslag per 1 januari 2009 inclusief de nabetaling over de daarop volgende jaren).

Het VO onderkent dat bovengenoemde ontwikkelingen de oordeelsvorming van het bestuur hebben bemoeilijkt, maar dat het bestuur desondanks tot weloverwogen besluiten is gekomen.

Het VO had voor 2022 de volgende speerpunten voor het bestuur gedefinieerd: 

1. Voorbereiding op en communicatie over de invoering van de Wet toekomst pensioenen (Wtp);
2. Premievaststelling vanaf 2023;
3. Beheersing van uitbestedingsrelaties (inclusief ICT-risico’s).

Hierna volgt een korte uitwerking van de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen van het VO.

Het VO heeft constructief overleg gehad met het intern toezicht over het jaar 2022. Het VO is van mening dat het Intern Toezicht, ondersteund door de werkzaamheden van de sleutelfunctiehouders, goed heeft gefunctioneerd over 2022 en deelt hun belangrijkste bevindingen en aanbevelingen.

1. Communicatie
Communicatie is binnen het pensioenfonds prominenter op de agenda gekomen. Het bestuur heeft goede stappen gezet om de communicatie richting alle belanghebbenden te verbeteren (bijvoorbeeld de opzet van de nieuwe website). Het VO ziet wel dat het een continue uitdaging is voor het pensioenfonds om alle geledingen van goede, begrijpelijke en juiste informatie te voorzien. Dit geldt vooral bij complexe besluiten. Bijvoorbeeld de communicatie over de toeslagen had duidelijker en transparanter richting alle belanghebbenden kunnen plaatsvinden. Kennis van de geledingen wordt soms overschat, waardoor communicatie minder goed wordt ervaren dan beoogd. Het blijft een continu spanningsveld tussen enerzijds begrijpelijke communicatie en anderzijds (technisch) juiste en volledige communicatie.

Aanbevelingen

• Maak bij communicatie over complexe onderwerpen uitgebreid en vooraf gebruik van de verschillende expertises binnen en rondom het pensioenfonds.

Op grond van bovenstaande werkzaamheden en bevindingen, is het VO van oordeel dat het bestuur over 2022 goed heeft gehandeld om de pensioenregeling op een beheerste en evenwichtige wijze uit te voeren. Tevens is het VO van mening dat de huidige governance (bestuur, intern toezicht, de sleutelfunctiehouders en het bestuursbureau) naar behoren heeft gefunctioneerd. Het VO wil alle bestuursleden, sleutelfunctiehouders en medewerkers van het bestuursbureau bedanken voor hun inzet en ziet voor het komende jaar weer een goede samenwerking tegemoet.

Vooruitkijkend op 2023 heeft het VO de volgende speerpunten benoemd:

1. Kritisch bewaken van en invullen rol VO t.b.v. de invoering Wtp;
2. Communicatie in algemene zin naar alle belanghebbenden;
3. Beleggingsbeleid en bijbehorende beleggingsresultaten (inclusief MVB en impact-beleggen);
4. Managen uitbestedingsrelaties inclusief de beheersing van ICT-risico’s.

Het bestuur bedankt het VO voor haar rapportage en aanbevelingen en is het VO bijzonder erkentelijk voor haar betrokkenheid, inzet en de constructieve samenwerking. Dat geeft vertrouwen voor de komende periode waarin belangrijke besluiten dienen te worden genomen over de overgang naar het nieuwe stelsel. 

Het VO heeft als gebruikelijk enkele aanbevelingen gedaan. De aanbevelingen in dit oordeel hebben voornamelijk betrekking op de communicatie en implementatie van het nieuwe pensioenstelsel (Wtp-transitie). Het bestuur streeft een zeer zorgvuldige Wtp-transitie na en zal daarin nauw samenwerken met het VO. Het bestuur stelt vast dat de stappen in het Wtp-traject die de afgelopen periode zijn gezet aan een aantal van de aanbevelingen van het VO tegemoet komen.