1 Je pensioenfonds financieel

Hoe je pensioenfonds ervoor staat, kun je zien aan de dekkingsgraad. Hoe hoger die is, des te beter staan we ervoor. De dekkingsgraad geeft aan in hoeverre de pensioenen gedekt zijn door voldoende vermogen. 

Twee verschillende dekkingsgraden zijn van belang:

• De actuele dekkingsgraad: dat is de stand van zaken op één bepaald moment. We stellen die aan het eind van iedere maand vast.
• De beleidsdekkingsgraad: die geeft de gemiddelde stand van de actuele dekkingsgraad over de laatste 12 maanden weer. Omdat het een gemiddelde stand is, fluctueert de beleidsdekkingsgraad minder snel dan de actuele dekkingsgraad. Op deze beleidsdekkingsgraad moeten we de meeste belangrijke beslissingen baseren, zoals het jaarlijkse besluit of we je pensioen kunnen verhogen met een toeslag of niet.

Financieel was 2022 voor ons pensioenfonds een jaar met twee gezichten. Door de situatie in de wereld, waarbij natuurlijk vooral de oorlog tussen Rusland en Oekraïne in het oog sprong, was er veel onrust op de financiële markten. De rente steeg en de inflatie liep extreem op. Het werd geen goed jaar voor beleggers. Wij behaalden een rendement op onze beleggingen van -24,5% (inclusief renteafdekking, meer details over het resultaat lees je in de volgende paragraaf). De waarde van de beleggingen is daarmee met ongeveer € 3,5 miljard gedaald tot € 10,5 miljard.

Toch stonden we er aan het eind van het jaar financieel beter voor. Dat komt doordat de rente in 2022 zoals gezegd fors steeg. En bij een hogere rente hoeven wij minder geld in kas te hebben voor de pensioenen. In vaktermen: onze pensioenverplichtingen zijn gedaald. De gemiddelde rente waarmee we onze pensioenverplichtingen moeten berekenen steeg van 0,54% (2021) naar 2,66% (2022). Per eind 2022 konden wij een toeslag geven op de pensioenen, waardoor de pensioenverplichtingen toenamen. Per saldo daalden onze pensioenverplichtingen van € 10,9 miljard (2021) naar € 8,6 miljard (2022). 

Al met al daalde onze actuele dekkingsgraad van 128,3% (eind 2021) naar 121,5% (eind 2022). Hierbij is rekening gehouden met de toeslag die per 1 januari 2023 is toegekend. De beleidsdekkingsgraad steeg van 125,3% (eind 2021) naar 128,9% (eind 2022). Dat is ondanks het beleggingsverlies en de hoge verleende toeslag een flinke stap voorwaarts. Met die stand voldoen onze financiële buffers eind 2022 aan de wettelijke eisen.

De daling van de beleggingsopbrengsten en de daling van de verplichtingen door de hogere rente hadden in 2022 de meeste impact op onze financiële positie. Maar er was meer dat onze financiële positie beïnvloedde. In de tabel hieronder is een overzicht opgenomen: 

Hierboven zie je hoe het vermogen sinds 2011 is aangegroeid – dat komt vooral door de beleggingsrendementen, maar ook door nieuwe opbouw door premiebetaling. Je ziet ook dat tegelijkertijd de pensioenverplichtingen zijn gestegen – dat komt met name door de gedaalde rente tot 2022. Zoals je ziet ligt de lijn van de beleggingen (het vermogen) de laatste jaren wel boven die van de pensioenverplichtingen – de dekkingsgraad is dan hoger dan 100%. Dat we desondanks de pensioenen slechts gedeeltelijk mee hebben kunnen laten groeien met de prijzen, hangt samen met de wettelijke buffereisen.

We kijken naar de prijsstijgingen (inflatie) over de periode september 2021 tot en met september 2022. De prijzen in Nederland¹³ stegen in de meetperiode september 2021 – september 2022 met 17,16%. Dat is heel hoog. 

Om een volledige toeslag te geven had de beleidsdekkingsgraad, op grond van het reglement van Pensioenfonds KPN en de geldende wet- en regelgeving, ongeveer 142% moeten zijn. Eind november 2022 (het meetmoment voor de beslissing over de toeslag) was onze beleidsdekkingsgraad 129%. Daarom kunnen we je pensioen wel deels verhogen, maar niet volledig met de prijzen mee.

Op basis van de beleidsdekkingsgraad van eind november 2022 hebben we de pensioenen op 1 januari 2023 kunnen verhogen met 10,50% voor de deelnemers die nog pensioen opbouwen en met 11,82% voor de gewezen deelnemers die geen pensioen meer opbouwen. Dat is een gedeeltelijke toeslagverlening. 

In het verleden gemiste toeslagen kunnen volgens ons pensioenreglement in de toekomst worden goedgemaakt als de beleidsdekkingsgraad daarvoor hoog genoeg is. De beleidsdekkingsgraad zou per eind 2022 ten minste 142% moeten bedragen om een inhaaltoeslag te verlenen. Er geldt geen verjaringstermijn voor niet-verleende toeslagen. 

De achterstand in de toeslagen per 1 januari 2023 is voor de deelnemers die nog pensioen opbouwen maximaal 20,77% en voor de pensioengerechtigden en gewezen deelnemers maximaal 20,20%. Jouw achterstand in toeslagen hangt af van hoe lang je al deelnemer bent bij het pensioenfonds.

Het pensioenfonds voert jaarlijks een haalbaarheidstoets uit. Daarin onderzoeken we of we op de zeer lange termijn (60 jaar) de door ons geformuleerde ambitie voor het pensioenresultaat naar verwachting kunnen halen. Daarbij wordt gekeken naar onze financiële uitgangspunten en onze risicohouding. Uit de haalbaarheidstoets die we in juni 2022 hebben afgerond, blijkt dat alle uitslagen binnen de grenzen vallen van de risicohouding zoals die in november 2018 zijn vastgelegd in overleg met de sociale partners (werkgever KPN met de vakbonden). Vanuit de actuele financiële positie per 31 december 2021 kunnen we op de lange termijn naar verwachting het beoogde pensioenresultaat (dat is het beoogde pensioen inclusief onze toeslagambitie) waarmaken. De afwijking naar beneden bij een ‘slecht-weerscenario’ blijft ook binnen de geldende marge (maximaal 35% afwijking).

De premie voor je pensioen betaal je samen met je werkgever. De totale premie is 23% van de som van de pensioengrondslagen, waarbij de werkgever 16% betaalt en jij 7%. De pensioengrondslag is het deel van je salaris waarover je pensioen opbouwt. Deze vaste premie was afgesproken tot en met 31 december 2022. Inmiddels is afgesproken dat deze vaste premie geldt tot en met 31 december 2025. 

De vaste premie wordt in het premiedepot gestort. Ieder jaar onttrekken we aan dat depot het bedrag van de zogeheten gedempte kostendekkende premie.

Op 1 januari 2022 was de waarde van het premiedepot € 110,4 miljoen. Eind 2022 is dat € 82,5 miljoen. De daling komt door het verschil tussen de gedempte kostendekkende premie (in 2022: 26,19%) en de vaste premie van 23%. Het premiedepot is daarnaast in 2022 afgenomen door een negatief beleggingsrendement.

In het pensioenreglement is vastgelegd dat als de vaste premie van 23% onvoldoende is en er in het premiedepot niet voldoende geld zit om de gedempte kostendekkende premie te kunnen betalen, dat in dat jaar de pensioenopbouw in de pensioenregeling verlaagd zal worden. Dat is tot nu toe nog niet voorgekomen.