10. Verslag Verantwoordingsorgaan

Het Verantwoordingsorgaan (hierna VO) beoordeelt het door het bestuur van Stichting Pensioenfonds KPN (hierna bestuur) gevoerde beleid en de beleidskeuzes voor de toekomst. Uitgangspunt hierbij is de vraag of het bestuur bij de genomen besluiten op een evenwichtige wijze met de belangen van actieve deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever rekening heeft gehouden.

Het VO heeft het recht advies uit te brengen over verschillende onderwerpen, zoals:

• de samenstelling van de feitelijke premie en de hoogte van de premiecomponenten;
• het communicatie- en voorlichtingsbeleid;
• het beloningsbeleid;
• de vorm en inrichting van het intern toezicht;
• het sluiten, wijzigen of beëindigen van een uitvoeringsovereenkomst;
• het vaststellen en wijzigen van een intern klachten- en geschillenprocedure. 

Daarnaast heeft het VO het recht om een bindende voordracht te doen voor de (her)benoeming van niet-uitvoerend bestuurders alsmede een bindend advies uit te brengen bij ontslag van deze niet-uitvoerend bestuurders.

Het afgelopen jaar heeft het VO, buiten zijn interne overleggen, deelgenomen aan:

• periodiek overleg met (vertegenwoordigers van) het bestuur en dagelijks bestuur;
• kennissessies over het nieuwe pensioenstelsel en het beleggingsbeleid;
• de jaarlijkse interview-sessies met de bestuursleden per geleding, de sleutelfunctiehouders, de certificerend actuaris, de accountant en het intern toezicht.

Het VO krijgt voldoende mogelijkheden om kennis te verwerven, o.a. door het volgen van externe trainingen. Het VO heeft toegang tot rapportages die opgesteld worden voor het pensioenfonds en tot de notulen van bestuurs- en commissievergaderingen. Voor de Wtp wordt het VO bijgestaan door adviseurs van PwC.

Het VO heeft in 2024 een zelfevaluatie uitgevoerd onder leiding van een onafhankelijke derde partij. Hierbij is uitgebreid gesproken over welke kwaliteiten en teamgedragingen het VO wil behouden, loslaten en verder ontwikkelen en wat hierbij de belangrijkste focusgebieden zijn. Over het geheel bezien is het VO tevreden met het eigen functioneren. 

Andele Nauta is herbenoemd als VO-lid namens de gepensioneerden per 1 december 2024; hiervoor zijn geen verkiezingen geweest aangezien er geen geschikte tegenkandidaten waren. Per 1 januari 2025 is Luc Appeldoorn toegetreden als nieuw lid van het VO namens de werknemers. Hij vervangt Jeroen Thorenaar vanwege zijn vertrek bij KPN. Het VO heeft voldoende diversiteit overeenkomstig de Code Pensioenfondsen (minimaal één vrouw en minimaal één lid onder de 40 jaar).

Het VO had voor 2024 alleen de invoering van de Wet toekomst pensioenen (Wtp) gedefinieerd als speerpunt, vanwege het grote belang van de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel.

Het VO heeft in 2024 intensief en constructief overleg gehad met het (dagelijks) bestuur en intern toezicht. Het VO is van mening dat het intern toezicht goed heeft gefunctioneerd over het afgelopen jaar en deelt hun belangrijkste bevindingen en aanbevelingen.

Hierna volgt een korte uitwerking van de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen van het VO.

Het VO heeft in 2024 veel aandacht besteed aan de invoering van de Wtp. Het VO is regelmatig bijgepraat door het bestuur en diens adviseurs over de voortgang en eventuele knelpunten en risico’s bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Het VO heeft ook waar nodig overleg gevoerd met externe adviseurs.  

Het pensioenfonds heeft in de afgelopen jaren hard gewerkt aan de voorbereiding van de implementatie van de Wtp. Binnen de Regiegroep Pensioenakkoord vindt nauw overleg plaats tussen de sociale partners en het pensioenfonds om te komen tot een nieuwe pensioenregeling. Op basis hiervan hebben de sociale partners op 13 december 2024 een definitief transitieplan uitgebracht. Dit transitieplan bevat de contouren van de nieuwe pensioenregeling en waar nodig compensatieregelingen voor deelnemers die nadeel ondervinden door de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel.  

Het bestuur heeft in 2024 de risicohouding van actieve en inactieve deelnemers in kaart gebracht. Op basis van het transitieplan en risicohouding heeft het bestuur het uitkerings-, beleggings- en solidariteitsbeleid geformuleerd. Vervolgens heeft het bestuur aan de hand van een evenwichtigheidskader de uitkomsten van het nieuwe beleid geëvalueerd op evenwichtigheid.  

Het pensioenfonds heeft periodiek overleg gehad met pensioenuitvoeringsorganisatie TKP en vermogensbeheerder Aegon Investment Management (Aegon AM) over de noodzakelijke aanpassingen in de informatietechnologie, de pensioenadministratie en beleggingen teneinde de nieuwe pensioenregeling te kunnen uitvoeren en aan de Wtp-eisen te kunnen voldoen. 

Het VO heeft het belang van de datakwaliteit en de evenwichtigheid van de complexiteitsreductie benadrukt, aangezien dit kritische factoren zijn voor de invoering van de Wtp. Het bestuur heeft samen met TKP in 2024 diverse stappen genomen op dit punt.  

De transitie is voor alle pensioenfondsen een complex proces. Deze complexiteit wordt versterkt door de grote financiële belangen van alle betrokken deelnemers (waarvoor een evenwichtige belangenafweging moet plaatsvinden), de afhankelijkheid van sociale partners, pensioenuitvoerings-organisaties (bijvoorbeeld de noodzakelijke en ingrijpende aanpassingen in de ICT) en vermogens-beheerders, alsmede de onzekerheid in de regelgeving door het volatiele politieke landschap. Ondanks deze factoren, is het VO van mening dat het bestuur betrokken, zorgvuldig en actief handelt om de transitie naar verwachting in de loop van 2026 tot een goed resultaat te brengen voor alle betrokken belanghebbenden.

Het VO constateert wel dat het bestuur gedurende het transitieproces in belangrijke mate steunt op externe adviseurs, waardoor afhankelijkheid blijft bestaan van hun expertise en rekenmodellen. Hierdoor is het belangrijk om aandacht te houden voor voldoende ‘countervailing power’ vanuit de sleutelfunctiehouders, experts binnen het bestuur of bestuursbureau of andere externe adviseurs (bijvoorbeeld met second opinions vanuit een actuarieel, juridisch of business control perspectief). Ook constateert het VO dat het bestuur tijdens de oordeelsvorming grondig te werk gaat, maar hierdoor de hoofdlijnen soms overschaduwd worden door gedetailleerde analyses. Het VO wil benadrukken dat sleutelfunctiehouders tijdens hun beoordelingen een goede balans blijven houden tussen proces en inhoud.   

Het VO heeft in 2023, 2024 en eerste kwartaal van 2025 uitgebreide analyses en beoordelingen gedaan op de nieuwe pensioenregeling (inclusief bijbehorende compensatieregelingen), de risicohouding, het evenwichtigheidskader, het beleggings-, solidariteits- en uitkeringsbeleid, alsmede de verwachte uitkomsten van dat beleid voor de verschillende deelnemersgroepen en generaties. Hierbij heeft het VO uitgebreid stilgestaan bij de evenwichtigheid van de gehele transitie voor actieve deelnemers, slapers, pensioengerechtigden en andere uitkeringsgerechtigden alsmede de werkgever. Het VO neemt deze analyses en beoordelingen mee in het advies op het invaarbesluit dat naar verwachting in de loop van 2025 zal worden afgegeven aan het bestuur.  

Bij de beoordeling van de risicohouding en het communicatiebeleid voor de Wtp, is het VO ondersteund door een zogenaamde Cohorten Commissie (CoCo). De CoCo¹ bestaat uit 12 leden die twaalf leeftijdscategorieën vertegenwoordigen, bestaande uit 8 actieve deelnemers, 2 gewezen deelnemers en 2 gepensioneerden. Het VO heeft kennisgenomen van de aanbevelingen van de CoCo en deze waar nodig meegewogen in het advies inzake het communicatiebeleid Wtp en bij de beoordeling van de risicohouding.  

Op grond van art 115a lid 2 PW laatste volzin, dient het verslag van het VO ook een oordeel te bevatten over de gemaakte uitvoeringskosten. Het VO deelt de mening van het bestuur dat de kosten voor de uitvoering van de pensioenregeling in lijn zijn met de complexiteit van de pensioenregeling. De kosten liggen in 2024 en de komende jaren tijdelijk hoger door de invoering van de Wtp; naar inziens van het VO zouden de Wtp-kosten wel separaat in het jaarverslag vermeld moeten worden.
De vermogensbeheerkosten zijn bij het pensioenfonds hoger dan bij andere pensioenfondsen. Dit wordt veroorzaakt door relatief veel actief beheerde beleggingen en een aantal complexe beleggingscategorieën zoals private equity, private debt en niet-beursgenoteerd vastgoed; het bestuur heeft de verwachting dat op termijn hier hogere rendementen tegenover zullen staan. Het VO constateert echter dat het rendement van enkele beleggingscategorieën (zoals private equity) in 2024 deels achterblijft ten opzichte van de benchmarks. Het VO begrijpt dat dit wel op langere termijn beoordeeld moet worden.
Het VO is tenslotte van mening dat het bestuur in de beleidskeuzes voldoende aandacht heeft besteed aan de beheersing van de kosten voor de uitvoering van de pensioenregeling en de kosten voor het vermogensbeheer.

Op grond van bovenstaande werkzaamheden en bevindingen, is het VO van oordeel dat het bestuur over 2024 goed heeft gehandeld om de pensioenregeling op een beheerste en evenwichtige wijze uit te voeren. Tevens is het VO van mening dat de huidige governance (bestuur, intern toezicht, de sleutelfunctiehouders en het bestuursbureau) naar behoren heeft gefunctioneerd. Het VO wil alle bestuursleden, sleutelfunctiehouders en medewerkers van het bestuursbureau bedanken voor hun inzet en ziet voor het komende jaar weer een goede samenwerking tegemoet.

Het bestuur bedankt het verantwoordingsorgaan voor zijn verslag over 2024 en wil daarbij wederom waardering uitspreken voor de niet aflatende betrokkenheid, inzet en constructieve samenwerking. Gezien de belangrijke besluiten die genomen moeten worden over de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel, is het belangrijk dat het verantwoordingsorgaan en het bestuur zich wederzijds en in vertrouwen kunnen openstellen voor discussie.

De aanbevelingen van het verantwoordingsorgaan hebben logischerwijs vooral betrekking op de Wet toekomst pensioenen. Het bestuur neemt de aanbevelingen ter harte en zal het verantwoordingsorgaan op een transparante wijze meenemen in het besluitvormingsproces.