Toelichting op de ontwikkeling van de financiële markten in 2024

Aandelenkoersen in ontwikkelde markten behaalden significant positieve rendementen onder aanvoering van technologie aandelen uit de Verenigde Staten, in het bijzonder de zogenaamde ‘Magnificent 7’ (zeven Amerikaanse aandelen met twee belangrijke eigenschappen: het zijn erg grote bedrijven en ze hebben een sterke band met technologie). Het rendement van de index voor ontwikkelde markten bedroeg over het jaar 26,6% (gemeten in euro’s). Het rendement in de Verenigde Staten bedroeg 32,3% en was daarmee hoger dan rendementen in Europa (8,6%) en Japan (15,5%). De best presterende markten in Europa waren Oostenrijk en Ierland. Een negatieve uitschieter in Europa was Portugal.

De koersen van aandelen in de IT-sector deden het erg goed en stegen gemiddeld met ruim 40%. Ook de aandelenkoersen in de sector communicatiediensten stegen significant. De koersontwikkeling van bedrijven uit de materialensector (-1,9%) bleven achter, deze sector was de enige met een negatief absoluut rendement. Aandelen van grote bedrijven deden het dit jaar gemiddeld beter dan kleinere bedrijven.

Het rendement van opkomende markten was in 2024 positief. Het rendement bleef wel sterk achter bij het rendement van de ontwikkelde markten. Dit werd voor een belangrijk deel gedreven door een sterke tegenwind voor aandelen uit opkomende markten in het vierde kwartaal rond de overwinning van Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Beleggers maakten zich zorgen over de impact van de voorgestelde importheffingen op goederen en diensten uit opkomende landen wat enkele aandelenmarkten onder druk zette. Over het gehele jaar presteerden vooral enkele landen in Azië goed, en met name Taiwan. De sterke opmars van de Taiwanese aandelenmarkt (+43%) was grotendeels te danken aan de goede prestatie van enkele technologiebedrijven die profiteerden van het aanhoudende positieve sentiment rondom de vraag naar kunstmatige intelligentie. Ook de opkomende landen in Europa en het Midden-Oosten waren per saldo in trek bij beleggers. De Latijns-Amerikaanse regio bleef fors achter bij de andere regio's wat werd veroorzaakt door negatieve rendementen in Brazilië (-25%) en Mexico (-22%).

Op onze beleggingen in aandelen behaalden we in 2024 een rendement van 20,2%. Onze beleggingen in aandelen wereldwijd scoorden ongeveer 0,8%-punt hoger dan de benchmark. Het relatieve rendement van aandelen met een langetermijnfocus en aandelen small caps bleven achter bij de benchmarks. Voor small caps bleef het rendement van het beleggingsfonds langere tijd achter bij de benchmark. Mede hierdoor hebben we in 2024 afscheid genomen van deze categorie.

De rendementen op private equity waren in 2024 gemiddeld genomen positief, maar ze lagen onder het langjarig gemiddelde en bleven achter bij de meeste aandelenbeurzen. Onderliggend deden met name de grotere overnamedeals het goed, terwijl durfkapitaal in jonge snelgroeiende bedrijven (venture capital) opnieuw een moeizaam jaar had. Met het dalen en stabiliseren van zowel de rente als inflatie verdwijnen de effecten hiervan verder naar de achtergrond. Wel legden fondsmanagers zich bij het creëren van waarde vooral toe op operationele verbeteringen bij hun bedrijven met een focus op de geldstromen en minder op snelle omzetgroei.

Hoewel het transactievolume voor kleinere en kwalitatief hoogwaardige bedrijven redelijk op peil bleef, had de bredere markt van fusies en overnames het in 2024 moeilijk. Het verschil tussen wat verkopers vroegen voor een bedrijf en kopers bereid waren te betalen wordt maar langzaam kleiner. Richting het einde van het jaar lieten de aankoopprijzen van Europese middelgrote bedrijven weer een stijging zien, nadat ze drie jaar lang vrijwel continu gedaald waren. Dit kan duiden op het bereiken van een nieuw prijsevenwicht bij bedrijven. Het slechte verkoopklimaat leidde tot een achterstand in het verkopen van bedrijven en uitkeren van winsten. Mede hierdoor was 2024 opnieuw een moeilijk jaar voor fondsmanagers om vers kapitaal op te halen. Dit gold met name voor kleine, jonge en minder succesvolle fondsmanagers.

Onze beleggingen in private equity behaalden in 2024 een rendement van 12,7%. Dit was lager dan de wereldwijde aandelenindex die als benchmark voor de lange termijn wordt gehanteerd. Door het afwijkende karakter van private equity in vergelijking met wereldwijde aandelen, bijvoorbeeld qua waarderingen, kan het rendement afwijken en verloopt dit in zijn algemeenheid meer schoksgewijs. De toegevoegde waarde van private equity ten opzichte van wereldwijde aandelen dient daarom op de lange termijn te worden bezien. Op de lange termijn ligt het rendement van private equity boven de doelstelling.

Na een periode waarin prijzen corrigeerden begonnen vanaf medio 2024 de vastgoedmarkten wereldwijd aan een herstel, mede geholpen door lagere rentetarieven. In de tweede helft van 2024 werden de rendementen in Europa en de Verenigde Staten weer positief. In een toenemend aantal markten stabiliseerden de aanvangsrendementen en in sommige gevallen begonnen ze zelfs te dalen, wat een teken is van herstel op de vastgoedmarkten. Ook transactievolumes vertoonden in 2024 een marginale verbetering. Ondanks onzekerheden over rentetarieven en kapitaalmarkten, verbeterde ook de verhuurmarkt. Huurprijzen overtroffen eerdere records. Hoewel de leegstand toenam, was er sprake van een forse daling van de nieuwbouwontwikkeling in een groot deel van de wereld. 

In Europa hield de lage beschikbaarheid van hoogwaardige logistieke panden aan, ondanks een opleving van nieuw aanbod. Woningen bleef de sector in Europa met het kleinste aanbod, wat niet bijdroeg aan een oplossing voor het woningtekort. In de Verenigde Staten hadden veel markten in de Sun Belt en Mountain West regio’s last van een verhoogd aanbod, maar de vraag (gedreven door een instroom van huishoudens, opening van satellietkantoren en verhuizing van hoofdkantoren) bleef robuust. Na zeven jaar achtereen de beste rendementen te hebben gerealiseerd, raakte de Amerikaanse logistieke sector deze koppositie kwijt aan de winkelsector. Azië-Pacific presteerde ondermaats in vergelijking met de overige regio’s. Dit was deels het gevolg van het uitblijven van positieve herwaarderingen in Korea en Australië en het einde van een langdurige periode van stijgende prijzen in Japan. De logistieke sector presteerde relatief goed in deze regio met uitzondering van China. Onze beleggingen in vastgoed behaalden in 2024 een rendement van 0,1%. De Europese en Noord-Amerikaanse vastgoedbeleggingen behaalden een licht positief resultaat en de beleggingen in Azië bleven stabiel.

Toelichting op het resultaat vastrentende waarden

De Duitse 10-jaars rente kende een volatiel jaar en steeg per saldo met ruim 0,3%-punt naar 2,37%. Hoewel de ECB de rente meerdere keren heeft verlaagd, bleven beleggers bang voor terugkerende inflatie. Toch daalde de break-even inflatie, afgelezen uit Duitse 10-jaars inflatiegerelateerde obligaties, tot onder het door de ECB gewenste niveau van 2%. Eind 2024 bedroeg de 10-jaars break-even inflatie 1,8% tegen 2,0% per eind 2023.

Obligaties met een wat hoger risicoprofiel presteerden beter dan staatsobligaties en sloten 2024 af met veelal hogere rendementen dan 'veilige staatsobligaties'.

Europese staatsobligaties met een lange(re) looptijd kenden een volatiel jaar waarin een licht negatief rendement werd behaald. Nadat rentes in het eerste halfjaar opliepen, volgde in de zomer een scherpe daling. Richting het einde van het jaar werd weer een stijgende lijn ingezet. De Duitse 10-jaars rente steeg met 0,3%-punt naar 2,4%. Opvallend was het verschil in renteontwikkeling tussen de verschillende landen in de Eurozone. Zo was de rentestijging in Frankrijk een stuk groter, terwijl deze voor de Zuid-Europese landen juist beperkter was in vergelijking met Duitsland. De 10-jaars rente in Italië daalde zelfs met 0,2%-punt. De politieke en economische ontwikkelingen in Duitsland en Frankrijk zorgden voor een relatief grote(re) rentestijging in beide landen. Een andere opvallende ontwikkeling was het renteverschil tussen Duitse staatsobligaties en renteswaps. Aan het einde van het jaar lag de 10-jaars Duitse rente op hetzelfde niveau als dat voor renteswaps. Op het 30-jaars punt ligt de Duitse rente inmiddels 44 basispunten boven de swapcurve. Historisch gezien is dit opvallend, omdat de Duitse rente veelal onder de swapcurve ligt. Belangrijke oorzaken hiervan zijn het niet meer op grote schaal opkopen van staatsobligaties door de ECB, de grotere vraag naar lang lopende renteswaps van Nederlandse pensioenfondsen en de verslechterende economische en politieke ontwikkelingen in Duitsland.

Rentes met korte(re) looptijden daalden gedurende 2024, in lijn met de renteverlagingen van de ECB.

Duitse inflatiegerelateerde obligaties behaalden dit jaar eveneens een licht negatief rendement. We hebben in 2024 onze inflatiegerelateerde obligaties omgezet naar nominale staatsobligaties, waarbij ook een specifieke focus op MVB is aangebracht in het staatsobligatiemandaat. De aanleiding voor de omzetting is dat Duitsland stopt met het uitgeven van nieuwe inflatiegerelateerde obligaties. 

Staatsobligaties van opkomende landen die noteren in Amerikaanse dollars behaalden een positief rendement. Dat kwam met name door de gedaalde risicopremie. Vooral binnen de groep landen met een lage kredietwaardigheid daalden de risicopremies fors. Schuldherstructureringen – veelal in samenwerking met het IMF – speelden hierbij een belangrijke rol. Per saldo daalde de risicopremie van de index met 1,39%-punt naar 2,48%. In het eerste kwartaal van 2024 steeg de rente behoorlijk doordat de inflatie op een relatief hoog niveau bleef. Daarom ging de markt ervan uit dat centrale banken de rente voor een langere tijd op een hoog niveau zouden laten blijven. In de loop van 2024 veranderde dit marktbeeld. De kapitaalmarktrente daalde weer sterk en centrale banken maakten een begin met het verlagen van de beleidsrente. In de laatste maanden van 2024, toen steeds duidelijker werd dat Trump opnieuw president van de VS zou gaan worden en een beleid wil gaan voeren dat opwaartse druk geeft op de inflatie, veranderde het marktbeeld opnieuw en liepen kapitaalmarktrentes weer stevig op. Het negatieve effect van de gestegen rente werd ruimschoots gecompenseerd door de sterk gedaalde risicopremie, waardoor deze beleggingscategorie in 2024 een positief rendement behaalde.

Bedrijfsobligaties kenden een positief jaar. Door relatief goede bedrijfswinsten en een positieve ontwikkeling op aandelenmarkten presteerden bedrijfsobligaties ruim 1%-punt beter dan staatsobligaties. Verschillen tussen de sectoren waren beperkt en alle sectoren kenden een hoger rendement dan staatsobligaties. Per saldo daalde de risicopremie op investment grade euro bedrijfsobligaties met 0,34%-punt naar 0,99%.

Hoogrentende bedrijfsobligaties (high yield) hadden een positief jaar door relatief goede bedrijfswinsten. De licht opgelopen staatsrente had geen impact op de markt voor bedrijfsobligaties met een high yield rating. Hoogrentende bedrijfsobligaties presteerden ruim 6%-punt beter dan staatsobligaties in 2024. Per saldo daalde de risicopremie met 0,77%-punt naar 3,07%.

Europese Asset Backed Securities beleefden opnieuw een positief en stabiel jaar waarin een fors positief rendement werd gerealiseerd. Het positieve sentiment voor Europese ABS was het gevolg van onder andere beter dan verwachte financiële omstandigheden voor Europese consumenten. Ook de variabele rentestructuur zorgde ervoor dat de Europese ABS markt relatief stabiel was, ondanks de volatiliteit in bredere financiële markten. De meer risicovolle delen van het Europese ABS universum behaalden de hoogste rendementen.

De green bond index behaalde in 2024 een positief rendement. Net als bij reguliere bedrijfsobligaties werd dit gedreven door positieve bedrijfswinsten en afnemende spreads. Per saldo daalde de risicopremie met 0,23%-punt naar 0,82%. De markt voor Green Bonds groeide sterk: het totale volume van nieuwe uitgiftes bedroeg in 2024 bijna EUR 600 miljard.

Ondanks de afgenomen vraag naar Nederlandse hypotheken van institutionele beleggers behaalden Nederlandse hypotheken een sterk positief rendement, dat ook aanzienlijk hoger was dan dat van staatsobligaties. De risicopremie daalde in 2024 met 0,7%-punt naar 1,3% voor een hypotheek met een 20-jaars looptijd en Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Huizenprijzen liepen op in 2024 en betalingsachterstanden bevonden zich op een laag niveau.

In 2024 hebben we de eerste investering in onze nieuwe private debt allocatie gedaan. De komende jaren zal deze portefeuille verder worden opgebouwd.

Toelichting op het resultaat renteafdekking

De dekkingsgraad van het pensioenfonds is gevoelig voor renteveranderingen. Om de dekkingsgraad te beschermen dekken we het renterisico af met vastrentende waarden en renteswaps. De renteafdekking is gedurende 2024 stapsgewijs verhoogd van 70% naar 100%. Het resultaat op renteswaps is sterk afhankelijk van rentebewegingen. In 2024 daalde de Euro swaprente. Dit had een positief effect op de waarde van renteswaps. Het resultaat op de swapportefeuille droeg +0,5%-punt bij aan het totale rendement van de portefeuille.

Toelichting op het resultaat valuta-afdekking

Het pensioenfonds dekt een deel van het valutarisico van de beleggingen af. Per saldo leidde de afdekking tot een negatieve bijdrage aan het rendement van -1,9%-punt. Dit is met name een gevolg van het afdekken van de Amerikaanse dollar, die sterker werd ten opzichte van de euro.