2.7 Kosten
Het beleggen van de pensioenpremies voor een goed pensioen brengt kosten met zich mee. Deze kosten gaan af van het rendement. Wij kijken kritisch naar de kosten die we maken. Bij de beleggingen maken we altijd een afweging tussen verwacht rendement, risico, kosten en duurzaamheid. De kosten verschillen per beleggingscategorie. Het beleggen in duurdere categorieën (bijvoorbeeld private equity en private debt) levert ondanks de extra kosten op de lange termijn naar verwachting meer rendement op. Dat kan een hoger kostenniveau rechtvaardigen. In dit hoofdstuk gaan we in op de vermogensbeheerkosten in de DB-regeling, het premiedepot, de BPR- en de IPS-regeling.
Totale kosten vermogensbeheer
De totale vermogensbeheerkosten inclusief transactiekosten bedroegen in 2024 € 80,8 miljoen. Dat is 0,71% van het van het gemiddeld belegd vermogen. Hieronder gaan we afzonderlijk in op de kosten van de DB-regeling en de BPR-regeling. We lichten toe hoe de kosten zijn verdeeld over de verschillende beleggingscategorieën en hoe ze in relatie staan tot de behaalde rendementen. In het hoofdstuk 'Transparant over kosten' geeft het bestuur een oordeel over de totale kosten die we hebben gemaakt, waaronder ook de vermogensbeheerkosten.
Kosten DB-regeling
Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van de vermogensbeheerkosten van de DB portefeuille in de tijd.
| Ontwikkeling vermogensbeheerkosten | 2024 | 2023 | 2022 | 2021 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|
| in % gemiddeld belegd vermogen | |||||
| Kosten vermogensbeheer (excl. transactiekosten) | 0,60 | 0,64 | 0,62 | 0,71 | 0,65 |
| Kosten vermogensbeheer (incl. transactiekosten) | 0,74 | 0,77 | 0,74 | 0,82 | 0,77 |
| in € 1.000 | |||||
| Kosten vermogensbeheer (excl. transactiekosten) | 61.712 | 60.825 | 65.576 | 86.894 | 73.419 |
| Kosten vermogensbeheer (incl. transactiekosten) | 75.643 | 73.294 | 78.736 | 99.902 | 87.183 |
| in % | |||||
| Rendement voor kosten uitvoeringsorganisaties en algemene kosten Pensioenfonds exclusief derivaten | 9,85 | 6,00 | -11,10 | 12,70 | 5,40 |
| Benchmark rendement exclusief derivaten | 9,89 | 8,00 | -12,30 | 10,70 | 3,30 |
Ontwikkeling vermogensbeheerkosten 2024
De hoogte van de vermogensbeheerkosten hangt van verschillende zaken af, maar zeker ook van hoe ze worden uitgedrukt. Bij een daling van ons totale vermogen kunnen de vermogensbeheerkosten in euro's dalen, maar als percentage van het totale vermogen stijgen. Daarnaast zijn prestatie-afhankelijke vergoedingen hoger bij een hoog rendement op de beleggingen. Een goed beleggingsjaar kan daardoor leiden tot hogere kosten.
De vermogensbeheerkosten voor de DB-regeling bedroegen in 2024 in totaal € 61,7 miljoen. Dat is 0,60% over het gemiddeld belegd vermogen in 2024 (2023: 0,64%). Dit betreft alle door het pensioenfonds betaalde vermogensbeheerkosten exclusief de transactiekosten. De totale transactiekosten in 2024 bedroegen € 13,9 miljoen. De totale kosten inclusief transactiekosten komen daarmee op € 75,6 miljoen. Dat komt overeen met 0,74% over het gemiddeld belegd vermogen in 2024. In 2023 was dit 0,77%.
De vermogensbeheerkosten (excl. transactiekosten) zijn in 2024 met € 0,9 miljoen gestegen ten opzichte van 2023. De lichte stijging van vermogensbeheerkosten in euro’s is te verklaren door een hogere beheervergoeding in euro´s voor externe managers en een hogere doorbelasting van overige kosten. De kosten zijn afhankelijk van de omvang van de beleggingen. Als percentage van het totaal gemiddeld belegd vermogen zijn de kosten juist gedaald met 0,04%. Dat komt doordat van het totaal belegd vermogen in 2024 een kleiner deel belegd was in duurdere beleggingscategorieën als vastgoed en private equity. Daarnaast is er sprake van een lichte daling van de performance fee, dus de prestatie-afhankelijke beloningen.
Kosten binnen de beleggingen
Onze beleggingen vinden plaats via beleggingsfondsen met meerdere externe managers of via beleggingsmandaten bij externe vermogensbeheerders. Alle daaraan verbonden kosten zijn meegenomen in het kostenoverzicht van de verschillende beleggingen. De kosten voor niet-beursgenoteerd vastgoed, private equity en private debt zijn een schatting op basis van de ontvangen opgaven over de periode oktober 2023 tot en met 30 september 2024 en sluiten aan bij de periode van het verwerken van de waarderingen. Voor de overige beleggingen is het aandeel aan geschatte kosten beperkt.

Onderstaande tabel toont de vermogensbeheerkosten inclusief transactiekosten in 2024.
| Beleggingen | Gem. belegd vermogen (in € 1.000) |
Beheer-vergoeding (in € 1.000) |
Prestatie-vergoeding (in € 1.000) |
Overige kosten* (in € 1.000) |
Transactie-kosten (in € 1.000) |
Totale kosten (in € 1.000) |
Kosten / gem. belegd vermogen (in %) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Zakelijke waarden | |||||||
| Aandelen | 2.890.732 | 6.796 | -412 | 844 | 9.306 | 16.535 | 0,57 |
| Aandelen wereldwijd | 1.575.938 | 2.478 | -412 | 452 | 4.880 | 7.398 | 0,47 |
| Aandelen opkomende markten | 131.929 | 172 | 0 | 150 | 324 | 646 | 0,49 |
| Aandelen Long Term Investing | 793.219 | 3.071 | 0 | 249 | 1.157 | 4.477 | 0,56 |
| Aandelen Small Caps | 389.646 | 1.076 | 0 | -7 | 2.945 | 4.014 | 1,03 |
| Private Equity | 629.869 | 8.088 | 7.487 | 3.246 | 0 | 18.821 | 2,99 |
| Discretionair - Private Equity Fondsen | 629.869 | 8.088 | 7.487 | 3.246 | 0 | 18.821 | 2,99 |
| Vastgoed | 959.886 | 5.959 | 372 | 1.972 | 23 | 8.325 | 0,88 |
| Discretionair – niet beursgenoteerd vastgoed fondsen | 940.659 | 5.956 | 372 | 1.964 | 2 | 8.294 | 0,88 |
| Beursgenoteerd Vastgoed | 19.227 | 2 | 0 | 8 | 21 | 31 | 0,16 |
| Vastrentende waarden | |||||||
| Vastrentende waarden | 5.593.273 | 9.124 | 2.944 | 900 | 3.870 | 16.838 | 0,30 |
| Bedrijfsobligaties | 287.031 | 342 | 0 | 59 | 645 | 1.047 | 0,36 |
| Bedrijfsobligaties ex. Financials | 361.243 | 122 | 0 | 47 | 257 | 425 | 0,12 |
| Green Bonds | 250.652 | 225 | 0 | 83 | 155 | 462 | 0,18 |
| Asset Backed Securities | 465.666 | 998 | 0 | 138 | 852 | 1.988 | 0,43 |
| Obligaties opkomende markten | 598.835 | 683 | 2.945 | 112 | 851 | 4.590 | 0,77 |
| High Yield obligaties | 421.018 | 446 | -1 | 102 | 830 | 1.377 | 0,33 |
| Nederlandse hypotheken | 2.032.073 | 5.953 | 0 | 349 | 0 | 6.302 | 0,31 |
| Private Debt | 2.058 | 92 | 0 | 8 | 0 | 100 | 4,84 |
| Discretionaire inflatiegerelateerde/nominale staatsobligaties | 729.819 | 0 | 0 | 0 | 279 | 279 | 0,04 |
| Europese lang lopende staatsobligaties | 4.880 | 0 | 0 | 1 | 2 | 3 | 0,06 |
| Fidelity Institutional Liquidity Fund PLC - The Euro Fund | 146.744 | 73 | 0 | 0 | 0 | 73 | 0,05 |
| Morgan Stanley Liquidity Funds - Euro Liquidity Fund | 148.299 | 104 | 0 | 0 | 0 | 104 | 0,07 |
| BlackRock ICS Euro Liquidity Fund | 144.955 | 87 | 0 | 0 | 0 | 87 | 0,06 |
| Overige kosten | |||||||
| Derivaten | - | - | - | 733 | 733 | ||
| Vergoeding uitvoeringsorganisaties | 10.651 | 0,00 | 17 | - | 10.668 | ||
| Doorbelasting algemene kosten (88,7%)** | 3.725 | 0,00 | 0,00 | - | 3.725 | ||
| Totaal | 44.342 | 10.391 | 6.978 | 13.931 | 75.643 | ||
| Kosten in % gemiddeld belegd vermogen | 0,43% | 0,10% | 0,07% | 0,14% | 0,74% |
Prestatieafhankelijke vergoedingen
Bij een deel van de beleggingen zijn we prestatieafhankelijke vergoedingen met de managers overeengekomen. Deze kosten zijn afhankelijk van het behaalde resultaat. Veelal worden deze vergoedingen jaarlijks afgerekend of in het geval van private equity bij verkoop of realisatie van de desbetreffende belegging. De in de tabel opgenomen bedragen zijn deels betaald en deels geschat op basis van het tot dan toe gerealiseerde resultaat. Bij een negatief resultaat in enig jaar wordt de schatting voor de prestatieafhankelijke vergoeding verlaagd. Dit leidt tot een negatief bedrag in bovenstaande tabel.
Transactiekosten vermogensbeheer
Zoals eerder beschreven worden transactiekosten apart inzichtelijk gemaakt. Wij streven ernaar om transactiekosten te beperken. Transactiekosten kunnen voorkomen binnen beleggingsfondsen, maar ook door bijsturing van de beleggingsportefeuille naar de normportefeuille1. In beide gevallen proberen we het aantal transacties waar mogelijk te beperken.
De transactiekosten verschillen per soort belegging.
- Voor aandelen bestaan de kosten uit commissies voor het verwerken van transacties, belastingen en meer indirect geschatte kosten zoals het verschil tussen de bied- en laatprijs en eventuele invloed op de marktprijs bij grote transacties.
- Voor vastrentende waarden zijn de transactiekosten slechts bij benadering vast te stellen. Deze kosten zijn niet zichtbaar bij aan- en verkopen, maar zijn een impliciet onderdeel van het verschil tussen aan- en verkoopkoersen. Binnen vastrentende waarden worden de transactiekosten geschat op basis van het gemiddelde verschil tussen de aan- en verkoopkoersen in combinatie met de totale som van aan- en verkopen;
- Niet-beursgenoteerd vastgoed, private equity en private debt: de transactiekosten zijn gebaseerd op opgaven van managers. Voorbeelden van deze transactiekosten zijn acquisitie-, aan- en verkoopkosten en notariskosten. Deze kosten kunnen afhankelijk van het aantal transacties jaar op jaar sterk verschillen.

Onderstaande tabel toont de transactiekosten 2024 en 2023.
| Beleggingen | 2024 in € 1.000 |
2023 in € 1.000 |
|---|---|---|
| Zakelijke waarden | ||
| Aandelen | 9.306 | 5.835 |
| Aandelen wereldwijd | 4.880 | 2.075 |
| Aandelen opkomende markten | 324 | 679 |
| Aandelen Long Term Investing | 1.157 | 677 |
| Aandelen Small Caps | 2.945 | 2.404 |
| Private Equity | - | - |
| Discretionair - Private Equity Fondsen | - | - |
| Vastgoed | 23 | 20 |
| Discretionair – niet beursgenoteerd vastgoed fondsen | 2 | 3 |
| Beursgenoteerd Vastgoed | 21 | 17 |
| Vastrentende waarden | ||
| Vastrentende waarden | 3.870 | 6.429 |
| Bedrijfsobligaties | 645 | 1.458 |
| Bedrijfsobligaties ex. Financials | 257 | 514 |
| Green Bonds | 155 | 166 |
| Asset Backed Securities | 852 | 1.898 |
| Obligaties opkomende markten | 851 | 1.144 |
| High Yield obligaties | 830 | 1.221 |
| Nederlandse hypotheken | - | - |
| Private Debt | - | - |
| Inflatiegerelateerde obligatie | 279 | 24 |
| Discretionaire inflatiegerelateerde/nominale staatsobligaties | 2 | 5 |
| Fidelity Institutional Liquidity Fund PLC - The Euro Fund | - | - |
| Morgan Stanley Liquidity Funds - Euro Liquidity Fund | - | - |
| BlackRock ICS Euro Liquidity Fund | - | - |
| Overige | ||
| Derivaten | 733 | 185 |
| Totaal | 13.931 | 12.469 |
| Kosten in % gemiddeld belegd vermogen | 0,14% | 0,13% |
De transactiekosten op basis van het gemiddeld belegd vermogen zijn licht gestegen (van 0,13% naar 0,14%). Onderdeel van deze kosten zijn toe- en uittredingskosten (€ 3,7 miljoen; in 2023 € 2,4 miljoen) in beleggingscategorieën. Deze transactiekosten komen voort uit aan- en verkopen door beleidswijzigingen en bijsturingen om de beleggingsportefeuille binnen de gestelde bandbreedtes zoals gedefinieerd in ons beleggingsbeleid te houden. In 2024 namen de transactiekosten toe door de volledige verkoop van de beleggingen in small caps en de aankoop van wereldwijde aandelen en aandelen opkomende markten.
Vermogensbeheerkosten Beschikbare Premie Regeling & Individueel Pensioensparen
Deelnemers in de BPR/IPS lifecycles en vrij beleggen depots betalen geen aankoop- en/of verkoopkosten voor stortingen/onttrekkingen. De transactiekosten die binnen de beleggingsfondsen worden gemaakt komen wel voor rekening van de deelnemers. Dit zijn kosten om de beleggingsfondsen door marktontwikkelingen binnen de gestelde restricties te houden. Daarnaast betalen de deelnemers in BPR/IPS ook een deel van de vergoeding van de uitvoeringsorganisaties. Dit was in 2024 0,08% (2023: 0,09%) over het gemiddeld belegd vermogen van dat jaar. Deze kosten worden direct verrekend in het rendement. Afhankelijk van de samenstelling van de beleggingen kunnen de kosten verschillen per cohort in de lifecycle en per vrij beleggen depot.
De tabel bevat alle vermogensbeheerkosten, inclusief de transactiekosten binnen de beleggingsfondsen. De kosten zijn opgesteld op basis van de samenstelling van de leeftijdscohorten in de lifecycle en de vrij beleggen depots per eind 2024. Ter vergelijking zie je ook de kosten per eind 2023.
Ontwikkeling vermogensbeheerkosten 2024
De kosten liggen in lijn met het vorige jaar.
| Life Cycle Stabiel | Leeftijd | 2024 | 2023 | Life Cycle Variabel opbouwfase | Leeftijd | 2024 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Depot 1 | <50 | 0,3% | 0,3% | Depot 1 | <50 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 2 | 50-51 | 0,3% | 0,3% | Depot 2 | 50-51 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 3 | 52-53 | 0,3% | 0,3% | Depot 3 | 52-53 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 4 | 54-55 | 0,3% | 0,3% | Depot 4 | 54-55 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 5 | 56-57 | 0,3% | 0,3% | Depot 5 | 56-57 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 6 | 58-59 | 0,3% | 0,3% | Depot 6 | 58-59 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 7 | 60-61 | 0,3% | 0,3% | Depot 7 | 60-61 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 8 | 62-63 | 0,2% | 0,2% | Depot 8 | 62-63 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 9 | 64-65 | 0,2% | 0,2% | Depot 9 | 64-65 | 0,3% | 0,3% |
| Depot 10 | 66-67 | 0,2% | 0,2% | Depot 10 | 66-67 | 0,2% | 0,2% |
| Vrij beleggen | 2024 | 2023 | Life Cycle Variabel uitkeringsfase | Leeftijd | 2024 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Depot A | 0,3% | 0,3% | Depot N1 | 68-77 | 0,2% | 0,2% | |
| Depot B | 0,3% | 0,3% | |||||
| Depot C | 0,3% | 0,3% | |||||
| Depot D | 0,3% | 0,2% | |||||
| Depot E | 0,2% | 0,2% | |||||
| Depot G | 0,1% | 0,2% |
Transactiekosten DC/Depots
| Life Cycle Stabiel | Leeftijd | 2024 | Life Cycle Variabel opbouwfase | Leeftijd | 2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| Depot 1 | <50 | 0,18% | Depot 1 | <50 | 0,18% |
| Depot 2 | 50-51 | 0,17% | Depot 2 | 50-51 | 0,17% |
| Depot 3 | 52-53 | 0,17% | Depot 3 | 52-53 | 0,17% |
| Depot 4 | 54-55 | 0,16% | Depot 4 | 54-55 | 0,16% |
| Depot 5 | 56-57 | 0,15% | Depot 5 | 56-57 | 0,15% |
| Depot 6 | 58-59 | 0,13% | Depot 6 | 58-59 | 0,15% |
| Depot 7 | 60-61 | 0,11% | Depot 7 | 60-61 | 0,14% |
| Depot 8 | 62-63 | 0,07% | Depot 8 | 62-63 | 0,12% |
| Depot 9 | 64-65 | 0,04% | Depot 9 | 64-65 | 0,11% |
| Depot 10 | 66-67 | 0,03% | Depot 10 | 66-67 | 0,10% |
| Vrij beleggen | 2024 | Life Cycle Variabel uitkeringsfase | Leeftijd | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Depot A | 0,20% | Depot N1 | 68-77 | 0,09% | |
| Depot B | 0,17% | ||||
| Depot C | 0,15% | ||||
| Depot D | 0,09% | ||||
| Depot E | 0,03% | ||||
| Depot G | - |